De Messias en de Sambatyon
De Sambatyon
Ergens tussen Afrika en India lag een rivier die zo Joods was dat hij zelfs op de sabbat rustte. Met dit verhaal kwam de 9de -eeuwse wereldreiziger Eldad de Daniet naar buiten. Zes dagen lang stuwde de Sambatyon een zware lading rotsblokken voor zich uit langs zijn zandoevers. Maar op de zevende dag, rustte hij, net zoals zijn Schepper ooit. In 1480 werden “Eldads brieven” in het Hebreeuws gepubliceerd. Ondertussen was die verre kant van Afrika en India erg belangrijk geworden voor westerse ontdekkingsreizigers en de verhalen rond de Sambatyon spraken erg tot de verbeelding. Aan de andere kant van de Sambatyon zouden vier van de verloren stammen van Israël verblijven, die ooit door de Assyriërs verdreven werden in de achtste eeuw v. Chr. De belangstelling was groot, zeker onder de joden die nog droomden van de komst van de verlosser uit het huis van David, de Messias, de verlosser van Jeruzalem, de hersteller van de Tempel. Deze zou voorafgegaan worden door de herontdekking van de verloren stammen van Israël met de stam van Ruben aan het voortouw.
Pape Jan
Toen in 1453 Constantinopel viel in de handen van de Turken, ging het gerucht rond dat de Sambatyon was opgehouden te stromen en dat de verloren stammen op het punt stonden om weer op het wereldtoneel te verschijnen. Voor de christenen werd dit eveneens een enorme obsessie. In hun apocalyptische toekomstverwachting paste het plaatje van de Sambatyon en de verloren stammen wonderwel. De koning van Portugal had al de opdracht gegeven om Pape Jan (Priester Johannes) te vinden, die een christelijke koning zou zijn in het gebied rond de Sambatyon en de Joodse stammen. Een heilige alliantie met de Joden zou ontstaan en het einde der tijden dichtbij komen met een titanenstrijd tussen Gog en Magog. De alliantie zou winnen, de anti-christus worden verslaan en een glorieus tijdperk onder koning Jezus beginnen. Aangevoerd door de verloren Israëlieten zouden de andere Joden hun dwaling in gaan zien en zich massaal laten dopen in de naam van Messias Jezus Christus.
Wanneer het leven zwaar is en omstandigheden gevaarlijk en bedreigend is het niet onbegrijpelijk dat er gedroomd gaat worden over een betere toekomst en over “een sterke man” wellicht die een verandering teweeg kan brengen, volledig en voorgoed het liefst, met vrede, vrijheid en welzijn. Er wordt dan uitgekeken naar een bevrijder, een Messias…
Profetieën
In de Joodse literatuur van zo’n 600 BC en later kom je die notie regelmatig tegen, vooral als het land weer eens aangevallen werd door machtige vijanden en inwoners soms massaal werden afgevoerd in slavernij, bijvoorbeeld bij Jeremia, die uiteindelijk zelf ook in Egypte terecht kwam.
Jeremia 23:3-6 (NBG51)
En Ik zal de rest van mijn schapen verzamelen uit al de landen waarheen Ik ze heb verdreven, en Ik zal ze doen wederkeren naar hun weiden, en zij zullen vruchtbaar zijn en zich vermeerderen. 4 Ook zal Ik over hen herders verwekken om hen te weiden, en zij zullen vrees noch schrik meer hebben, en zij zullen niet gemist worden, luidt het woord des Heren. 5 Zie, de dagen komen, luidt het woord des Heren, dat Ik aan David een rechtvaardige Spruit zal verwekken; die zal als koning regeren en verstandig handelen, die zal recht en gerechtigheid doen in het land. 6 In zijn dagen zal Juda behouden worden en Israël veilig wonen;
Nebukadnezar, de succesvolle heerser van het Babylonische rijk had ook het toenmalige Israël veroverd en een groot aantal inwoners afgevoerd naar Babylon. Voor de achterblijvenden werd een vazal als koning aangesteld. Jeremia was ook achtergebleven en kon de pijn over wat er was gebeurd en de ruzies tussen de achtergebleven partijen nauwelijks verkroppen. Zijn waarschuwingen dat hun tempel nog afgebroken zou worden werden genegeerd en belachelijk gemaakt. Hij bleef dromen van een nieuwe tijd en van een koning die voorspoed, recht en gerechtigheid zou brengen. Hij is waarschijnlijk in 587 v. Chr. in Egypte gestorven, het jaar waarin de tempel door de Babyloniërs verwoest werd.
Jezus Messias
Dat verlangen naar een zoon van David, die voorspoed, recht en gerechtigheid zou brengen is blijven bestaan bij een deel van de Joodse gemeenschap en zo nu en dan leek het even of hij gearriveerd was. De bekendste is waarschijnlijk wel Jezus van Nazareth geweest, die zo van 24-27 AD in het toenmalige Palestina optrad. Toen hij op 33 jarige leeftijd door de heersende Romeinen gekruisigd werd op de beschuldiging dat hij de koning van de Joden dacht te zijn, werd het wel duidelijk dat die voorspoed, recht en gerechtigheid niet gekomen waren. Het was de joden in het algemeen ook al wel duidelijk dat dit de Messias niet had kunnen zijn, maar zijn volgelingen wisten er een draai aan te geven en claimden dat hij gezorgd had voor de mogelijkheid tot spirituele voorspoed, recht en gerechtigheid. De aardse vorm hiervan moest nog even wachten tot hij weer voor de tweede keer zou komen. Paulus van Tarsus wist hierop aan te sluiten en staat aan het begin van de stroming die we nu kennen als het christendom. Zo doende wachten een deel van de Joden nog steeds op hun eerste Messias en christenen op de wederkomst van die Messias (Jezus).
David Ha-Reuveni
In 1523 kwam een kleine, donkere, knokige man naar voren in Venetië, die zichzelf aankondigde als David, zoon van koning Salomo, en broer van koning Jozef, heerser over de stammen, Ruben, Gad en de helft van Manasse. Hij werd al gauw vergeleken met zijn christelijke wederhelft, Pape Jan, en onder Joden en Christenen ontstond hoop op een nieuw tijdperk. David slaagde erin om bij de Paus ontvangen te worden. Deze op zijn beurt verwees hem door naar de koning van Portugal, koning João, die veel meer in staat moest zijn om met zijn schepen de christelijke koning Pape Jan te bereiken. David werd door zijn volgelingen voorzien van een enorme banier met de tien geboden daarop gegraveerd in draden van goud. Verder werd hij gekleed in een enorme Turkse mantel. Bij het inschepen naar Portugal kreeg hij van de Paus nog een indrukwekkend schild en een zwarte fluwelen hoed. Zo verscheen hij in Livorno als een ware verlosser van Israël. Vandaar vertrok hij op een muilezel op een dagenlange reis naar Almeida waar de koning was gaan wonen.. In Portugal waren de joden gedwongen geweest zich te laten dopen en als christenen door het leven te gaan. Deze Marrano’s of Nieuwe Christenen waren met name enthousiast over deze nieuwe Joods-christelijke samenwerking. Ze stonden overal langs de straten om David toe te juichen, knielden en kusten zijn handen. Gevraagd naar zijn bedoelingen vertelde hij dat hij hoopte op militaire steun voor de legers van zijn stam. Samen zouden ze eerst het Heilige land heroveren en daarna zouden zijn mannen de landen doorkruisen om de verspreide joden terug te brengen naar Jeruzalem. David ontkende overigens zelf de Messias te zijn, maar slechts een zondige krijgsheer.
Even leek het op succes. De koning was bereid 8 oorlogsschepen, 4000 geweren en militaire instructeurs beschikbaar te stellen om het leger van de stam van Ruben te ondersteunen.
Koning Salomo
Maar toen sloeg het noodlot toe. Bij de Nieuwe Christenen was een verlangen ontstaan om hun joodse identiteit weer terug te vinden. Een enkele waagde zich zelfs aan een besnijdenis, o.a. iemand aan het hof van de koning, Diogo Pires. Toen hij David niet zover kreeg om het voor hem te doen, heeft hij zichzelf maar besneden. Het moet een bloedig en pijnlijk gebeuren zijn geweest en leidde tot een visioen waaruit hij wakker werd als Shelomo Molkho, de jood. Meer visioenen volgden en Shelomo werd al gauw “(Koning) Salomo”. Toen koning João hiervan hoorde, wilde hij niets meer met David te maken hebben. Terugvallen in het Jodendom was een ernstige misdaad en David leek Marrano’s daartoe te inspireren. Zowel David als Salomo werden het land uitgestuurd en pas na veel individuele omzwervingen vonden ze elkaar weer. Salomo was ondertussen gaan geloven dat hij de beloofde messias was en David zijn aankondiger. Uiteindelijk gaan ze nog samen op weg om in Regensburg Karel V te ontmoeten. Het loopt allemaal dramatisch af. Beide mannen vinden uiteindelijk in verschillende landen op de brandstapel hun einde.
Wil je meer weten over hun belevenissen dan zul je “The Story of the Jews 1492-1900” moeten gaan lezen, geschreven door Simon Schama. Dit was ook mijn belangrijkste bron van informatie.
.
Binnen het huidige christendom heb je twee hoofdstromingen, de ene stroom gelooft dat het God nu alleen nog gaat om de christenen, de gelovigen in Jezus Christus. Die gelovigen zijn als het ware spirituele Joden, kinderen van het verbond. Alle beloften aan Israël zijn op hen overgegaan. Een andere, met name in de evangelische wereld ook belangrijke groepering, wijst dit volledig af en gelooft dat de beloften aan Israël nog steeds staan en dat zij samen met de Joden uitzien naar hun gezamenlijke Messias. Binnen deze laatste groepering heb je een sterk gevoel van samenhorigheid met het huidige Israël. Ze juichen dan ook de terugkeer van Joden naar het huidige Israël toe en zien dat als een vervulling van beloften zoals die gemeld door Jeremia.
Hoe dat nou precies uit moeten werken voor al die Joden die nu en eeuwenlang hiervoor niets van de Jezus messias moesten weten, blijft wat onduidelijk en de beloofde veiligheid, vrede, recht en gerechtigheid lijkt nog lang niet gerealiseerd in Israël/Palestina. En om nu de corrupte en gluiperige Netanyahu als “rechtvaardige spruit van David” te moeten zien, lijkt wel heel veel van de verbeelding te vragen.
Recent Comments